13 grudnia 2020r przypada dwudziesta rocznica śmierci wielkiego artysty konceptualnego. Mediolan uświetnia to wydarzenie, wystawą retrospektywną w HangarBicocca w przestrzeniach Navate i Cubo. Wystawa „Short-Circuits” łączy najważniejsze prace z lat 1991-2000, kuratorem jest Vicente Todolí.

"Przetrwanie antropocenu będzie wymagało refleksji i transformacji - praktyk odziedziczonych po nowoczesności w celu przezwyciężenia jej samej. Rekonstruować technologię, to dążyć do rozwinięcia koncepcji technicznych w ich wielości oraz działać jak antidotum, otwierając się na nowo na prawdziwie globalną historię świata".[1]

Zaskakująca w twórczości Chen Zhen’a pozostaje umiejętność syntezy ludzkich doświadczeń, które zawsze związane są z bieżącymi wydarzeniami. Jego prace, jako wiecznie aktualne, można prezentować w sposób ciągły, szerząc filozoficzną i artystyczną wizję. Koncepcję, która odnosi się do „faktu zanurzenia w życiu, połączenia i identyfikowania z Innymi”. Badania Chen Zhen’a opierały się na poszukiwaniu związku między duchowością a współczesną kulturą kapitalistyczną. Jak wygląda ta relacja dzisiaj? Pytania, które artysta zadaje w swych pracach, dotyczą globalizacji i konsumpcjonizmu, szybkości zmian i chaosu, pułapek, których należy unikać i  równowagi, której należy poszukiwać. Po latach to wciąż te same pytania, na które nie potrafimy odpowiedzieć, ale patrząc na prace Chen Zhen, możemy szukać w nich głębokiej inspiracji. Może uda nam się wypracować wspólną zdolność ( synergię) łączącą człowieka, naturę i społeczeństwo.

Prayer Wheel – “Money Makes the Mare Go” (Chinese Slang) 1997. Instalacja przypomina formę organiczną. To muszla o imponującym rozmiarze. Jej środek wypełnia delikatna poświata. Muszla w swym wnętrzu kryje pionową strukturę, tradycyjnie obracany cylinder, używany w buddyzmie tybetańskim. Ten  „młynek modlitewny” nie zawiera jednak wypisanych na swej powierzchni mantr, został zbudowany z wielu chińskich liczydeł i kalkulatorów.  Każdy, kto wejdzie do środka muszli, doświadczy nieznośnego szumu. To obsesyjny dźwięk niezliczonej ilości pracujących kas fiskalnych. Symbolika „koła modlitwy” nawiązuje do wymiaru duchowości i ciągłej przemiany stanów wewnętrznych ale jako narzędzie służące do wyrażania miary ilości, liczydło zyskuje nowe znaczenie stając się kapitalistyczna ideą wartości. Artysta opisał swą pracę w następujący sposób: „Koło modlitwy przywołuje moje doświadczenia z Tybetu. Żyłem tam zanim opuściłem swój kraj, Chiny. Tutaj rotacja nabiera nowego, metaforycznego sensu. Kapitalizm stał się bowiem religią globalną, wszyscy kultywują wspaniałość marzenia o dobrobycie ekonomicznym ”.

Jardin-Lavoir, 2000. Jedenaście łóżek, wypełnionych przedmiotami codziennego użytku. W jednym łóżku przybory kuchenne, w innym książki, w kolejnym zabawki dziecięce, w jeszcze innym ubrania. Wszystkie łóżka zalane po brzegi wodą, która cienkim strumieniem wypływa, kropla po kropli, z systemu zmyślnych fontann.  Łóżka - metafora ludzkiego ciała, rzeczy – (nad)produkowane artefakty współczesnego społeczeństwa. Woda - symbol oczyszczenia, duch miejsca i naturalna terapia w procesie ablucji.

Le Bureau de change, 1996/2004. Publiczna toaleta, szeroko rozpowszechniona w Szanghaju do początku lat 80. Ta architektoniczna przestrzeń została tu skonfrontowana z kantorem wymiany walut, zabawą z pieniądzem i transakcjami finansowymi, które uległy dewiacjom.

Rok 1999, świat zamarł w wyczekiwaniu na millenijną katastrofę. W Wenecji odbywają się 48 Biennale, gdy dźwięk bębnów zapowiada początek nowego tysiąclecia. Ogromna instalacja autorstwa Chen Zhen  „Jue Chang, Fifty Strokes to Each” (1998)  staje w Arsenale jako struktura przypominająca świątynię. Praca  nawiązuje wprost do formy  bianzhong - zestawu dzwonów z brązu, które używano  w starożytnych Chinach, mocując je wzdłuż konstrukcji w nachodzących na siebie rzędach. Instalacja Chen Zhena wykonana jest ze starych mebli, ocalonych z pchlich targów i złomowisk  i składa się ze stu lub więcej drewnianych krzeseł, taboretów i łóżek. Każdy z przedmiotów został rozebrany na części, z naciągniętą nań skórą zwierzęcą, zawieszony na masywnej kratownicy,  obejmującej obszar ponad stu metrów. Pałki policyjne, gałęzie, drewniane kije, kamienie i fragmenty broni oraz amunicji stanowią odpowiednik  narzędzi perkusyjnych. To widzowie współtworzą dzieło. Zaproszono ich, aby bili  w prowizoryczne bębny, zamieniając przestrzeń wystawienniczą w głośny spektakl. Rzeźba staje się rytualnym instrumentem muzycznym ale też rodzajem duchowej ceremonii.

Grzmot wyzwolony przez ludzi przeciwko bogom, inwokacja, a potem bunt, gwałtowne ciosy i wibrujące ciała - drżenie o tej samej energii, co pierwotny krzyk przeciwko niesprawiedliwości i śmierci.[1]

Instalacja „Jue Chang, Fifty Strokes to Each” została stworzona przez Chen Zhen’a na wystawę indywidualną w Muzeum Sztuki w Tel Awiwie, gdzie pokazano ją po raz pierwszy w 1998r. Artysta odwiedził wówczas Izrael, gdy izraelsko-palestyński proces pokojowy znajdował się w krytycznym impasie. Konflikty, spory i nieporozumienia fascynowały Chena, jako miejsca „prowokacyjnych źródeł energii”, za pomocą których mógł badać naturę człowieka i podejmować próby naprawy świata. Dla Chena przemoc polityczna była egzystencjalnym faktem. Urodzony w Szanghaju w 1955 roku Chen Zhen osiągnął pełnoletność podczas konsolidacji Czerwonych Chin Mao Zedonga. Był świadkiem brutalnej  kampanii partii komunistycznej, mającej na celu zmianę struktury chińskiego społeczeństwa. Przeżył rewolucję kulturalną (1966–76) dekadę zgiełku, która miała na celu dokończenie ideologicznej transformacji współczesnych Chin według maoizmu. Chen obserwował jak setki milionów robotników z chińskiej wsi wędruje do szybko rozwijających się miast, zdając sobie sprawę, że jest świadkiem największej migracji w historii ludzkości.  Mimo trudnych doświadczeń Chen Zhen był dumny z tego, że jest Chińczykiem, przepojonym cenną tysiącletnią kulturą: kochał mądrość myśli filozoficznej i czerpał z niej wytrwałość. Jest zrozumiałe dlaczego Chen Zhen odnalazł się jako artysta w strefie pomiędzy sceptycyzmem a mistycyzmem, zaś tworzenie znaczeń stało się formą jego sztuki. Międzynarodową sławę uzyskał w Paryżu, już jako twórca sztuki konceptualnej, która zdominowała globalny dyskurs i praktykę artystyczną w latach 90-tych. Opowiadał się wówczas za sztuką doświadczania metaforycznego, poszukując „szczytu poetyckiej doskonałości” pomiędzy intelektem, a intensywnością zmysłową. Zanim jego instalacja Jue Chang, Fifty Strokes to Each  przybyła do Wenecji w czerwcu 1999r. w Kosowie toczyła się wojna. Po dekadzie wstrząsów politycznych i kryzysów gospodarczych,  przez Europę przetaczała się kampania terroru po upadku Bloku Sowieckiego w 1989 roku. Chen widział geopolityczne przesunięcia, obserwował konflikt izraelsko-palestyński i wojny jugosłowiańskie, starał się „uleczyć serca i umysły” tych,  którzy mogli uczestniczyć w jego sztuce. Na ceremonię otwarcia wystawy w Tel Awiwie i Wenecji zaprosił trzech tybetańskich mnichów buddyjskich, aby dokonali błogosławieństwa. Mieli modlić się o współistnienie ludzkości w harmonii. Krytyk sztuki  i kurator Hou Hanru, pisał : „Jue Chang, Fifty Strokes to Each to najbardziej imponujące dzieło artysty, to coś więcej niż spektakularna instalacja, więcej niż bogata idea odzyskiwania produktów konsumenckich i przekształcania ich w estetyczny użytek. To witalność i energia promieniująca ze spontanicznie wyrażanego przez tłum podniecenia, stresu, frustracji, a nawet pożądania seksualnego. To nowa forma egzystencji dzieła artystycznego - niematerialna, duchowa i heroiczna, która staje się tworem doniosłego planu opartego na współpracy między archaicznymi kosmologiami, krytyką i komentarzem wobec uwarunkowań społeczno-politycznych”.

Wystawy indywidualne Chen Zhen: Rockbund Art Museum w Szanghaju (2015); Musée Guimet, Paryż (2010); Mart - Museo di arte moderna e contemporanea di Trento and Rovereto (2008); Kunsthalle Wien (2007); Palais de Tokyo w Paryżu (2003–2004); Padiglione d’Arte Contemporanea (PAC), Mediolan i MoMA PS1, Nowy Jork (2003); Serpentine Gallery, Londyn (2001); GAM - Galleria Civica d’Arte Moderna e Contemporanea, Turyn (2000); Muzeum Sztuki Współczesnej w Zagrzebiu (2000); Cimaise & Portique, Albi (2000); Muzeum Sztuki w Tel Awiwie (1998); The New Museum of Contemporary Art, Nowy Jork (1994); Le Magasin, Grenoble (1992).

Prace Chen Zhen pokazywane były na wielu wystawach zbiorowych w najbardziej prestiżowych instytucjach, m.in. Solomon R. Guggenheim w Nowym Jorku (2017-18); Centrum Sztuki Współczesnej Ullens w Pekinie (2007-08); Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, Paryż (2000–2001); Witte de With Centre for Contemporary Art, Rotterdam (1994); Grand Palais w Paryżu (1988). Artysta brał także udział w 4. Biennale w Lyonie, 2. Biennale w Gwangju (1997); kilka edycji Biennale w Wenecji (2009, 2007, 1999); Trzecie Triennale Sztuki Współczesnej Azji i Pacyfiku, Brisbane (1999-2000).

Przygotowano na podstawie tekstu “He blends the disparities of ten thousand years into one complete purity” Alexandra Munroe oraz w oparciu o materiały prasowe Pirelli HangarBicocca  https://pirellihangarbicocca.org/mostra/chen-zhen/

Zyta Misztal von Blechinger

Zdjęcie tytułowe instalacja Round Table Chen Zhen Pirelli HangarBicocca, Milan, 2020. Photo: Marek Misztal v. Blechinger

Performance:  Chen Zhen, Jue Chang, Dancing Body – Drumming Mind (The Last Song), 2000. Installation view and performance, Pirelli HangarBicocca, Milan, 2020. PINAULT COLLECTION. Courtesy Pirelli HangarBicocca, Milan. Photo: Francesco Margaroli.

"Jardin-Lavoir" (2000) Pirelli HangarBicocca-Milan 2020 © ADAGP Paris, Courtesy Pirelli HangarBicocca-Milan, Photo: Lorenzo Palmieri; Chen Zhen Purification Room, 2000, Widok na instalacje, Pirelli HangarBicocca, Milano, 2020© Chen Zhen by ADAGP, Parigi Courtesy Pirelli HangarBicocca, Milano,  GALLERIA CONTINUA Photo: Agostino Osio; "Le Rite suspendu / mouillé" (1991) Pirelli HangarBicocca-Milan, 2020 © ADAGP Paris, Courtesy Pirelli HangarBicocca-Milan and de Sarthe Gallery-Hong Kong, Photo: Agostino Osio

All images © Chen Zhen by ADAGP, Paris.