Tauromachia przybierała w Hiszpanii, w zależności od epoki, różne formy, stanowiąc początkowo rozrywkę tamtejszej arystokracji, a później wydarzenie towarzyszące życiu niższych warstw społecznych. Corrida, rozumiana jako bezpośrednia konfrontacja byka z człowiekiem, realizowana na specjalnie do tego celu stworzonej arenie i podług ustalonych, reguł narodziła się dopiero w XVIII w. Z czasem ulegała dalszym przemianom, nabierając stopniowo cech skodyfikowanego rytuału i pozornego wyrafinowania, stąd walki torreadorów z bykami, jakie przypuszczalnie oglądał Goya były skrajnie odmiennym widowiskiem, niż to, na jakie uczęszczali Picasso z Ernestem Hemingwayem. Pamiętać jednak należy, iż na kształt prezentowanych we Wrocławiu prac wpłynął nie tylko proces ewolucji zjawiska korridy, lecz również kontekst polityczno-społeczny, w jaki dzieła te były niejednokrotnie uwikłane.
Francisco Goya, La Tauromaquia, seria grafik 1815-1816, akwaforta,
akwatinta, sucha igła, rozmiar odbitki 38 x 57 cm
Prezentowane na wystawie 40 rycin z cyklu La Tauromaquia Francisco Goya wykonał między 1815 a 1816 rokiem, przede wszystkim w technice akwaforty, drobiazgowo rejestrując dopuszczalne ówcześnie sposoby zadawania przez matadora śmiertelnych ciosów zwierzęciu. Pomimo, iż nie jest nam znany stosunek artysty do corridy, tak niemal reporterskie zacięcie z jakim oddawał skomplikowane pozy ludzi i dumną postawę byków, każą przypuszczać, iż był on uczestnikiem tych widowisk. Ponadto Goya sportretował przedstawiciela jednego z najważniejszych rodów matadorów ówczesnej Hiszpanii – Pedro Romero (1754 – 1839), co również świadczy o jego związkach ze zwolennikami Tauromachii.
Zupełnie odmiennie i bardziej wielowymiarowo rysuje się za to kontekst prac Pabla Picassa, które, nie tylko pod względem ilościowym, zdominują wrocławski pokaz. Artysta ten już jako młody chłopiec był admiratorem walk byków, czego dowodzą jego najwcześniejsze szkice wypełniające strony zeszytów szkolnych oraz pierwszy wykonany obraz olejny ukazujący matadora (1889 – 1890). W życiu dorosłym wspomniane fascynacje znalazły przełożenie na wiele cyklów graficznych, w tym prezentowaną we Wrocławiu serię pojedynczych figur byków, a także 26 akwatint Tauromaquia stanowiących swoisty hommage dla żyjącego w XVII w. matadora Jose Delgado, czy też ilustracje do Toros y Toreros, czyli książki autorstwa najsłynniejszego ówczesnego torreadora Luisa Miguela Dominguína. Picasso wplótł także postać byka do kompozycji mających stanowić nie tylko wyraz sprzeciwu wobec dyktatury generała Franco, lecz wręcz narzędzie walki przeciwko niej. Pomysł na cykl Sueno y mentira de Franco z 1937 r. zrodził się z chęci dostarczenia finansowego wsparcia Republice Hiszpanii w walce i oporze przeciwko znienawidzonemu generałowi, a zbombardowanie baskijskiej miejscowości Guernica w tym samym roku dało asumpt do powstania jednego z najważniejszych dzieł w twórczości artysty. We Wrocławiu będzie można podziwiać ponad 40 egzemplarzy kartonów przygotowawczych do kompozycji Guernica ukazujących skomplikowany i emocjonalny proces twórczy, poprzedzający powstanie mającego zwrócić uwagę świata na sytuację polityczną Hiszpanii dzieła. Widzowie będą mieli okazję podziwiać ogrom bólu, chaosu i rozpaczy bijący z tych kompozycji, a także mnogość i rozmaitość rodzących się w artystycznym uniesieniu wizji.
Całości ekspozycji dopełnią pojedyncze prace Salvadora Dali, który w ramach toczonego od wielu lat artystycznego dialogu z Picassem, postanowił między 1966 a 1967 rokiem odnieść się do cyklu Tauromachii autorstwa swojego rodaka. Prace graficzne Dalego charakteryzują się elegancją formy i kompozycji zdominowanej przez czerwień i biel, odbiegając w widoczny sposób od preferującego prostsze środki wyrazu, częstokroć ograniczające się do kilku pewnych linii, Picassa.
Pablo Picasso, Pikador II, 03.06.1961, oryginalna litografia, 21 x 25 cm
Gdy 20 listopada 1975 roku zmarł generał Franco, a Hiszpania ponownie została dziedziczną monarchią parlamentarną, wielu wieściło rychłą śmierć corridy, jako rozrywki kojarzonej z latami terroru. Jednakże ilość organizowanych w Hiszpanii walk byków, pomimo całkowitego zakazu m.in. w Katalonii, wcale nie zmalała. Ich przeciwnicy podkreślają nieuzasadnione okrucieństwo tej formy rozrywki, podczas gdy zwolennicy podnoszą konfrontację człowieka z dzikim zwierzęciem do rangi sztuki, czy też pełnego patosu i pasji wydarzenia o dużym ładunku metaforycznym. Na wrocławskiej wystawie reprezentanci każdego z wymienionych stanowisk z pewnością znajdą argumenty popierające ich przekonania, a także wiele innych kontekstów towarzyszącej tradycji hiszpańskiej Tauromachii.
Materiał prasowy Galerii Miejskiej we Wrocławiu
