Do takich wniosków może skłaniać także ekspozycja przygotowana w trzeciej dekadzie czerwca br. przez Rafała Boettnera-Łubowskiego – profesora Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu – w cieszącej się dużą renomą w Polsce Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu. Wspomniana wystawa, zatytułowana „Wobec przedmiotu… Wybrane prace z lat 2004-2021”, dostępna była w toruńskiej galerii niecały tydzień – od 22 do 27 czerwca 2021 roku – lecz została ona bardzo gruntownie udokumentowana, czego efekty można obejrzeć na stronie organizującej ją instytucji pod linkiem o podanym poniżej adresie – http://wozownia.pl/rafal-boettner-lubowski-wobec-przedmiotu-wybrane-prace-z-lat-2004-2021/?fbclid=IwAR3vG0QT6iBfnv1NzIqtClDy886oTsL2VzhEkJ8Go2s914xcljPIuvdy_yc             Poza tym wystawie towarzyszył „wykład” jej autora, który był transmitowany online 24 czerwca 2021 roku na stronie facebookowej galerii. W związku z omawianym projektem pojawiła się również bardzo interesująca publikacja, wydana przez toruńską Wozownię w postaci  wielkoformatowej „gazety”, w której zamieszczony został obszerny tekst Rafała Boettnera-Łubowskiego, wraz z dwudziestoma pięcioma reprodukcjami prac jego autorstwa związanymi problemowo z tematem omawianej tu ekspozycji. Publikacja ta również jest dostępna w sieci, między innymi pod linkiem – https://issuu.com/info.wozownia/docs/rafal_lubowski

Na stronie internetowej toruńskiej Galerii Wozownia można przeczytać, że: „wystawa pt. »Wobec przedmiotu…« miała być w założeniu autora sproblematyzowaną ekspozycją prezentującą wybrane prace artysty z lat 2004-2021, w których pojawiały się rozmaite konteksty oraz strategie wykorzystania przedmiotów istniejących w rzeczywistości, w wielu przypadkach na zasadach przewartościowujących awangardowo-modernistyczne »dogmaty« twórcze oraz wąsko rozumiane pojmowanie specyfiki ready-made” oraz, że: „duża część przypomnianych realizacji była swego czasu prezentowana w Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu na kilku wystawach i pokazach indywidualnych artysty. Prace te, oprócz fascynacji przedmiotem »cytowanym« wprost z rzeczywistości, reprezentują także inne ważne dla autora obszary i cele zainteresowań twórczych takie, jak: współczesny dialog z tradycjami dawnej i współczesnej sztuki, szeroko pojmowane inwencje autotematyczne kreujące między innymi przekazy typu »sztuka o sztuce« oraz namysł nad przeszłością i upływem czasu, jak również niejednoznacznością wielu artystyczno-kulturowych postaw, stanowisk, zjawisk czy poszukiwań”.

Wystawa „Wobec przedmiotu…” została zorganizowana w kameralnej przestrzeni byłego Laboratorium Sztuki toruńskiej Wozowni (w której przez wiele lat pokazywano eksperymentalne wypowiedzi artystyczne, między innymi pod opieką kuratorską Małgorzaty Jankowskiej) – co koresponduje również ze specyfiką ekspozycji przygotowanej przez Rafała Boettnera-Łubowskiego w roku 2021 – także niekonwencjonalnej i podważającej zarazem typowe standardy artystyczne i wystawiennicze. Artysta z jednej strony pokazał na swojej wystawie kilka kameralnych obiektów przestrzennych, w których frapująco objawiały swoją obecność rozmaite przedmioty gotowe, znalezione, przetworzone czy zacytowane wprost z rzeczywistości. W takim kontekście zostały przykładowo zaprezentowane: jedna z prac z serii „Hommage à Muybrigde?” z 2004 roku, quasi-relief zatytułowany „(?)wieszak(?)” z roku 2012 czy „Obiekt wanitatywny” wykonany w maju bieżącego roku, specjalnie z myślą o toruńskiej ekspozycji. Poza tym jednak Rafał Boettner-Łubowski przypomniał również jedną ze swoich bardziej zaskakujących intermedialnych realizacji z 2013 roku pt. „Pytania bez odpowiedzi”, w której wykorzystywał wieczka słoików po dżemach z nadrukami reprodukcji dzieł malarskich z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu i zadawał pytania dotyczące praktyk umieszczania „wizerunków” obrazów muzealnych na opakowaniach współczesnych produktów żywnościowych. Generalnie artysta przedstawił odbiorcom swej wystawy sześć prac (w tym dwie z 2021 roku), w taki sposób, że mogli oni z nimi nawiązać „bezpośredni”, niemalże „osobisty” kontakt. Niejako w opozycji do wspomnianej strategii pokazano natomiast fotografie wielkoformatowych aranżacji przestrzennych lub quasi-rzeźbiarskich artysty, między innymi z serii „Cytacje/2008-2010”, w której autor wykorzystywał w rozmaitych kontekstach, jako przedmiot cytowany, poliestrową figurę psa, zakupioną w swoim czasie w popularnym w Polsce sklepie z artykułami do dekoracji wnętrz. Poza pracami z serii „Cytacje/2008-2010” na wystawie „Wobec przedmiotu… Wybrane prace z lat 2004-2021” zostały również przypomniane odbiorcom poprzez „pośrednią obecność fotograficzną” takie realizacje Rafała Boettnera-Łubowskiego, jak: „Głowa św. Jana Chrzciciela?” z 2005 roku oraz „À propos du ready made” z roku 2018.

Należy koniecznie podkreślić, że elementem kontekstualnym, wielokrotnie eksponowanym na wystawie był wydruk tekstowy z popularną i nieco stereotypową słownikową definicją ready-made oraz z zestawieniem ww. pojęcia z kilkoma wersami znaków zapytania. Wspomniane wydruki o formacie 50x40 cm, oprawione w czarne ramy, z silnie odbijającymi światło płytami pleksi – działały niemalże jak ekrany, monitory; lub jak zwierciadła, w których odbijały się fragmenty przestrzeni ekspozycyjnej oraz także poszczególne umieszczone w niej prace lub ich fragmenty. Wszystko to zapraszało odbiorców do ewentualnych reinterpretacji typowych przekonań czy sposobów pojmowania rozmaitych zjawisk, w tym rozumienia fenomenu ready- made w sztuce i jego potencjału. Niemniej istotnym elementem kontekstualnym wystawy „Wobec przedmiotu…” było nagarnie audio-wizualne, specjalnie przygotowane przez Rafała Boettnera-Łubowskiego na potrzeby toruńskiej retrospektywy. Było ono stylizowane na zapis z komunikatora Google Meet, bardzo często wykorzystywanego w czasie pandemii w latach 2020 i 2021 do spotkań poświęconym debatom i dyskusjom o sztuce, np. na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Na nagraniu tym pojawiała się prezentacja wizualna z fotografiami rozmaitych prac Rafała Boettnera-Łubowskiego, w których istotną rolę odgrywał przedmiot cytowany, znajdowany czy modyfikowany; ale równie cennym elementem była w tym przypadku „opowieść” autora na temat wspomnianych własnych wypowiedzi artystycznych. Miała ona osobisty charakter, ale jednocześnie na tyle wnikliwy i osadzony w różnorodnych dyskursach historii sztuki współczesnej, że narracja ta mogła być interesująca dla wielu potencjalnych widzów i słuchaczy. W zasadzie omawiane tu nagranie audio-wizualne (nazwane przez Galerię Wozownia „wykładem”) należałoby traktować bardziej jako rodzaj intermedialnego dzieła sztuki, zwłaszcza, że stawało się ono istotnym elementem wystawy „Wobec przedmiotu…”, kreującym określone znaczenia, emocje oraz relacje dialogiczne i  intertekstualne pomiędzy poszczególnymi eksponatami ww. pokazu retrospektywnego. Budowało ono również „autotematyczny” komentarz swego twórcy wobec stworzonych przez niego wypowiedzi artystycznych, natomiast jego warstwa dźwiękowa stawała się także swoistym „ekspozycyjnym spoiwem” oraz elementem przenikającym przestrzeń, także poza obrębem bezpośredniej „widzialności” zaproponowanej przez autora wystawy. Wszystkich Zainteresowanych zapraszam do wysłuchania i obejrzenia nagrania, o którym mowa, tym bardziej, że jest ono także dostępnie w sieci, pod wskazanym poniżej adresem: https://www.youtube.com/watch?v=qCDQA6CwywQ

Wystawa „Wobec przedmiotu…” była bez wątpienia znakomicie zaaranżowana. Jej aranżacja była z jednej strony oszczędna, zdyscyplinowana, ale również wyczuwało się, że autor dążył w przypadku jej konstruowania do nasycenia adaptowanej przestrzeni wieloma znaczeniami i emotywnymi „napięciami”. Na wystawie dostępna była również dla zwiedzających bezpłatna publikacja ze wspominanym już obszernym tekstem Rafała Boettnera-Łubowskiego, wraz z bogatym wyborem reprodukcji jego prac – co potencjalnie także poszerzało merytoryczną rangę wystawy. Zaprezentowane na wystawie różnorodne w charakterze eksponaty (obiekty, zdjęcia, teksty, nagrania) otwierały czasową retrospekcję lokującą się między rokiem 2004 a 2021. Czyniły to jednak w bardzo syntetyczny i można by rzec „skompresowany” sposób. Z całą pewnością była to wystawa wyraźnie sproblematyzowana, lecz nie odbierało jej to pozytywnie pojmowanej wieloznaczności. Retrospektywny charakter omawianego projektu współistniał jednak z pewnym ewidentnie zauważalnym, niekonwencjonalnym ujęciem eksperymentalnym – zaproponowana retrospektywa odnosząca się do istotnego wątku poszukiwań artystycznych Rafała Boettnera-Łubowskiego – była również spójną, lapidarną i w zasadzie nową  kontekstualnie „neokonceptualną instalacją” zapraszającą odbiorców do wielu potencjalnych przemyśleń i to nie tylko na tematy dotyczące sztuki i obecności w niej rozmaitych przedmiotów cytowanych, odnajdowanych czy modyfikowanych przez współczesnego artystę.

Na zakończenie warto podkreślić, że wystawa Rafała Boettnera-Łubowskiego pt. „Wobec przedmiotu… Wybrane prace z lat 2004-2021”, zorganizowana w Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu w czerwcu bieżącego roku, mogła stanowić bardzo inspirujące wydarzenie dla współczesnych odbiorców sztuk wizualnych, w tym również dla innych artystów czy reprezentantów środowisk twórczych. Prezentowała ona bardzo interesujące prace, skłaniała do wielu przemyśleń i rewizji zakrzepłych poglądów i opinii oraz, co najważniejsze, w perspektywie obecnego rozwoju sztuk plastycznych, ukazywała niezwykle intrygującą możliwość konstruowania pokazów retrospektywnych. Pomimo tego, że wystawa trwała w fizycznej, dostępnej bezpośrednio odbiorcom, postaci niecały tydzień, jest ona w pewnym sensie nadal „możliwa do zwiedzania”, dzięki bogatej dokumentacji udostępnionej na stronie toruńskiej Wozowni (zob. link podany we wstępie tekstu). Tak też Wszystkich Zainteresowanych serdecznie zapraszam do zapoznania się z nią także w tej formie, ze szczególnym uwzględnieniem wysłuchania nagrania audio-wizualnego przygotowanego przez Rafała Boettnera-Łubowskiego oraz przeczytania napisanego przez niego tekstu o autorskim wykorzystaniu rozmaitych przedmiotów w wybranych wypowiedziach artystycznych tego twórcy z lat 2004-2021.

KAROLINA PRYMAS-JÓŹWIAK

_______________________________________________________________________________________________________________

RAFAŁ BOETTNER-ŁUBOWSKI (ur. 1974) – artysta sztuk wizualnych, pedagog. Studia w latach 1994-2000 w Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu na Wydziale Edukacji Artystycznej oraz na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Dyplom z wyróżnieniem z zakresu rzeźby w pracowni prof. Józefa Petruka. Zajmuje się również działalnością z dziedziny teorii, krytyki i promocji sztuki. Tworzy instalacje, obiekty i kompozycje przestrzenne podejmujące relacje dialogiczne i polemiczne z istniejącymi już dziełami, postawami i poetykami twórczymi. Autor ponad stu tekstów z dziedziny teorii, krytyki i promocji sztuki. Obecnie pracuje na stanowisku profesora uczelni na Wydziale Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu jako kierownik Pracowni Otwartych Interpretacji Sztuki. Działalność dydaktyczną na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu prowadzi jako Rafał Łubowski. Teksty, wystawy i autorskie wystąpienia naukowe publikuje pod pseudonimem: Rafał Boettner-Łubowski (więcej informacji o działalności artysty – na stronie o następującym adresie: http://uap.edu.pl/uczelnia/kadra/lubowski-rafal/ ).

Wystawa „Wobec przedmiotu… Wybrane prace z lat 2004-2021”, zorganizowana w Galerii Sztuki Wozownia w  Toruniu w czerwcu 2021 roku, była częściowo finansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w roku 2021, jako efekt projektu badawczego pt. „Rozważania autotematyczne” dr. hab. Rafała Boettnera-Łubowskiego – pracownika Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu.

Informacje o autorce tekstu: KAROLINA PRYMAS-JÓŹWIAK (ur. 1971) — historyczka sztuki. Studia magisterskie w latach 1991–1997 na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, w Instytucie Historii Sztuki. Ukończyła również studia podyplomowe z wiedzy o kulturze (UAM), akademię trenera (WSB w Poznaniu) oraz studia z dziedziny neurodydaktyki (WSB w Bydgoszczy). Zainteresowania naukowe Karoliny Prymas-Jóźwiak koncentrują się między innymi na: sztuce średniowiecza oraz sztuce nowoczesnej widzianej przez pryzmat napięć między awangardowymi propozycjami a tym, co wiąże się z podejściem neotradycjonalistycznym. Karolina Prymas-Jóźwiak od wielu lat zajmuje się w praktyce edukacją artystyczną, dydaktyką historii sztuki oraz tzw. treningiem twórczości. Publikuje artykuły naukowe, prace z zakresu dydaktyki edukacji artystycznej oraz materiały dydaktyczne dla studentów i nauczycieli.

* Zdjęcia zamieszczone poniżej  recenzji są autorstwa Rafała Boettnera-Łubowskiego oraz w kilku przypadkach Karola Meysnera