W Niemczech pojawiają się głosy młodego pokolenia artystów, którzy twierdzą, że twórczości Josepha Beuysa wcale nie jest ponaczasowa i można ją jedynie odbierać w kategorach epoki w której żył. Jonnathan Meese, jeden z najbardziej docenianych współczesnych malarzy i performerów niemieckich uważa, że popularność Josepha Beuysa zniknie z momentem wymarcia wszystkich dawnych współpracowników mistrza. Cóż, to świetny facet, ale pochodzi z lat 60. i 70., a wtedy guru byli wciąż popularni. Dziś jest to nie modne....mówił Jonathan Meese w wywiadzie dla Niemieckiego Radia Deutschland Funk. Meese, będący przeciwnikiem łączenia sztuki z polityką twierdzi, że :
Beuys był wielkim artystą podążającym złym tropem.Beuys zrobił wiele wspaniałych ale także wiele strasznych rzeczy. Polityki i sztuki nie da się połączyć. Sztuka nigdy nie może podporządkować się polityce, a także religii. Sztuka nie jest sektą ani religią, nie jest też kastą kapłanów ani guru. I nie może kreować swych naśladowców ani na nikim wywierać presji. Sztuka jest całkowicie wolna i niezależna...Artysta nigdy nie powinien sobie pozwalać na instrumentalizację przez politykę. Sztuka jest ponadczasowa, widzimy to na przyklad u Richarda Wagnera. Natomiast polityka przemija. Sztuka jest zawsze silniejsza niż polityka. U Beuysa przetrwala sztuka - a nie polityka, ani religia, ani szaman czy guru...(3)Jonathan Meese podważył także rozpoczęty w 1982 roku, najgłośniejszy projekt Josepha Beuysa zatytułowany : "Zalesianie miasta zamiast administracji miejskiej 7000 Debów" (Stadtverwaldung statt Stadtverwaltung 7000 Eichen) dotyczący kolektywnej akcji sadzenia debów w Kassel. Te dęby, to było jedno z jego najsłabszych działań, ponieważ zaangażował tam publiczność i w ten sposób połaczył się z polityką i systemem. Więc tam, gdzie Beuys był hermetyczny, gdzie nie mówił wiele albo nic, kiedy był sam na sam ze sztuką był najlepszy..(4). Mnie osobiście zainteresowało, dlaczego Beuys w swym projekcie 7000 Debów nie sadził akacji albo platanów ? Na podstawie reszerszy stwierdziłam, że dęby w kulturze germańskiej uchodzą za święte drzewa i są odbierane jako symbol, długowieczności, mocy i magii.(5) W 1871 roku wraz z powstaniem Cesarstwa Niemieckiego dąb utożsamiano z poczuciem jedności narodowej. W Cesarstwie Niemieckim 1871-1918 liście dębu zdobiły pomniki, wieńce, emblematy, medale itp. W latach 1920-1945 partyjna odznaka Nazistów NSDAP przedstawiała orła, który trzymał w szponach dębowy wieniec. Natomiast po nominacji Hitlera na kanclerza prawie wszystkie niemieckie miasta i wsie, sadziły dąby, które dumnie nazywano „Dębami Hitlera ”, gdyż Hitlera utożsamiano wtedy z dębem.(6) Tak więc Beuys zdecydowanie używał symboli niemiekich narodowych. Autor nowej biografii Beuysa, szwajcar Hans Peter Riegel, przedstawił Beuysa jako wielbiciela antropozofii Rudolfa Steinera (1861-1925) i zwolennika edukacji waldorfskiej.Według Riegla, Beuys uważał się za nowego Steinera. Miał obsesję na punkcie okultyzmu i teorii rasowych. Podziwiał skomplikowane niemieckie dusze. Traktował Niemców za naród wybrany do przeprowadzenia szczególnych misji. Beuys pozwolił światopoglądowi Steinera przeniknąć każdą jego pracę. W opinii Riegla, Beuys nie był ani obłąkanym artystą, ani niewinnym geniuszem, lecz raczej postacią dość reakcyjną i niebezpieczną.(7)Przeciwnicy muru berlińskiego byli oburzeni opinią Beuysa, który nie krytykował muru dzielącego miasto tylko sarkastycznie utrzymywał, że mur miałby lepsze proporcje, gdyby był o pięć centymetrów wyższy.(8) Dla mnie Beuys uchodził za pierwszą figurę artystyczną, zgrabnie kreujacą swoją postać. Czarny kapelusz i polowa kamizelka należały do jego znaków rozpoznawczych. Skonstruował też własny życiorys. Przyznam, że wierzyłam w stworzona przez niego legędę krymską, wyjaśniającą dlaczego tluszcz i filc stały się materiałami, które używał w swej sztuce. Beuys opowiadał publicznie, że zestrzelony w bombowcu podczas II wojny na Krymie, został znaleziony przez tatarskich nomadów, owinięty w tłuszcz i filc, a tym samym uratowany i uzdrowiony. Po śmierci artysty żona Eva zdementowala tą piękną, humanitarną bajkę.Według badań innego biografa Jörga Herolda, Beuysa wkrótce po katastrofie wydobył z wraku samolotu zespół niemieckich poszukiwawczy i 17 marca 1944 r. przewiózł go do mobilnego szpitala wojskowego na Krymie.(9)
Alexandra Hołownia
Przypisy:
1. https://www.leerstelle.org/theorie/freie-internationale-universitaet/
2. http://www.werkstatt-kassel.de/website/profil/vordenker/beuys/beuys_bio.html
3. 4. https://www.deutschlandfunkkultur.de/jonathan-meese-beuys-ohne-polit-beuys-ist-geil.2159.de.html?dram:article_id=496940
5. https://www.deutschlandfunkkultur.de/zur-religioesen-bedeutung-der-eiche-sinnbild-fuer-das-ewige.1278.de.html?dram:article_id=350108
6. http://www.rothenburg-unterm-hakenkreuz.de/die-eiche-symbol-fuer-treue-standfestigkeit-nationale-einheit-und-die-neue-zeit-hitler-baeume-in-und-um-rothenburg-in-diebach-ohrenbach-windelsbach-und-anderen-doerfe/
7. 8. https://www.spiegel.de/international/germany/new-joseph-beuys-biography-discloses-ties-to-nazis-a-900509.html
9. https://www.welt.de/print-welt/article151421/Joseph-Beuys-und-seine-Kriegslegende.html
Widok stałej ekspozycji prac Josepha Beuysa, Hamburger Bahnhof Berlin, Foto Alexandra Hołownia
Rysunek Josepha Beuysa w stylu Stainerowskim, biała kreda na tablicy szkolnej, Hamburger Bahnhof Berlib, Foto Alexandra Hołownia
